Fundacja wykonuje studia historyczno-techniczne i ekspertyzy dotyczące wartości zabytkowych zespołów przemysłowych, maszyn, urządzeń technicznych, budowli i innych oraz oceny stanu zachowania i propozycji programów ochrony.
Prowadzi Muzeum Odry FOMT oraz Sowiogórskie Muzeum Techniki FOMT, podejmuje rewaloryzację zabytków, prowadzi konserwację zabytkowych maszyn i urządzeń technicznych.
Przy Fundacji działa Pracownia Architektoniczna pracująca na rzecz właścicieli i użytkowników zabytkowych zespołów przemysłowych.
Fundacja prowadzi kształcenie i doskonalenie zawodowe kadr konserwatorskich oraz wolontariatu.
Bilans dokonań
Fundacja Otwartego Muzeum Techniki powstała w 1992/1993 r. z woli 36 założycieli wśród których znalazły się Politechnika Wrocławska, Akademia Sztuk Pięknych, Uniwersytet Wrocławski, historyczne zakłady przemysłowe Wrocławia, przedsiębiorcy i osoby prywatne zainteresowane ochroną dziedzictwa kultury technicznej Wrocławia i Polski. Założyciele Fundacji powierzyli jej misję:
- rozwijania świadomości uniwersalnych walorów dziedzictwa przemysłowego i technicznego, a poprzez ochronę dzieł cywilizacji technicznej, wspólnych europejskiemu kręgowi kulturowemu, budowanie więzi między ludźmi i narodami,
- ochrony spuścizny techników polskich działających w kraju i na obczyźnie,
- aktywnej ochrony dziedzictwa przemysłowego i technicznego w Polsce, przede wszystkim na obszarze Wrocławia i regionów nadodrzańskich oraz włączania go w obieg współczesnej kultury,
- budowy Otwartego Muzeum Techniki we Wrocławiu. Fundacja rozwinęła działalność w kilku obszarach.
w sferze aktywnej ochrony zabytków techniki
- w 1998 r. Fundacja podjęła rewitalizację zabytkowego holownika parowego „Nadbor” (1949). Prace zakończono w 2000 r. a holownik eksploatowany jest w roli pracowni dokumentacji zabytków techniki, muzeum i statku
- szkoły oraz galerii wystawowej, w 2009 podjęto odbudowę maszynowni, kotłowni i napędu własnego holownika, parowego,- w 2002 r. Fundacja nabyła i podjęła odbudowę i rewitalizację zabytkowego dźwigu pływającego „Wróblin” (1939). Prace zakończono w 2003 r. Jednostka eksploatowana jest jako dźwig pływający, postawiony do dyspozycji miejskiego sztabu kryzysowego (do akcji ratowniczych lub w sytuacjach awaryjnych na Wrocławskim Węźle Wodnym). Prowadzona jest na nim również systematyczna działalność edukacyjna i oświatowa oraz wystawiennicza. Jednostka stanowi siedzibę Fanklubu, Międzywydziałowego Studenckiego Koła Naukowego PWr „Ochrony zabytków techniki…”, od 2006 r. także Fanklubu FOMT „Bractwa Mokrego Pokładu” i Stowarzyszenia Absolwentów ZSZ i Technikum Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu, od 2010 także grupy Militarni Wrocław.- w 2003 r. Fundacja zakupiła i podjęła remont barki towarowej z myślą o wzbogaceniu kolekcji odrzańskich statków śródlądowych (Muzeum Odry) i rozwoju bazy oświatowo-edukacyjnej FOMT
- w 2003 r. Fundacja przejęła zabytkowe parowozownie Dzierżoniowa i we współpracy m.in. z Gminą Dzierżoniów podjęła organizację Sowiogórskiego Muzeum Techniki, przestrzennego; w 2004 r. w sieć SMT włączono zespół zabytkowego folwarku w Bielawie oraz kopalnię rud ołowiu i srebra „Silberloch” w Walimiu (z prowadzenia tego obiektu zrezygnowano w 2006 r.).
w sferze naukowo-badawczej i ewidencji zabytków techniki
- od 1993 r. prowadzenie ewidencji zabytków techniki w Polsce. Bank danych Fundacji obejmuje ponad 10.000 obiektów i jest największym w Polsce; nieodpłatnie udostępniany jest pracownikom naukowym, studentom, uczniom szkół średnich, administracji publicznej
- z inicjatywy Fundacji ochroną prawną przez wpis do rejestru zabytków objęto w Polsce po 1993 r. ponad 400 obiektów przemysłu i techniki, nieruchomych i ruchomych, np. w 2010 r. w Olsztynie stację ejektorową systemu kanalizacji ściekowej Shone’a z 1898 r.
- od 2001 r. we współpracy z Akademią Nauk Rosji i Muzeum Sołowieckim realizowany jest autorski (prof. S. Januszewski) międzynarodowy program naukowo-badawczy „Dziedzictwo techniczne wysp sołowieckich” (Rosja, m. Białe – w 2001 roku pierwsza, w 2005 r. - II Międzynarodowa Ekspedycja Naukowo-Badawcza)
- organizacja wielu konferencji krajowych i międzynarodowych, m.in. „Lotnictwo – stulecie przemiany” (2003), w 2006 r. (1-3.06.) – VIII Krajowa Konferencja Muzealnictwa Morskiego i Rzecznego; od 2004 corocznie Międzynarodowe Warsztaty Archeologii Przemysłowej, w 2009 i 2010 międzynarodowa „Zabytki techniki i ich kulturotwórcza rola” (we współpracy z Fundacją Hereditas)
w obszarach doskonalenia zawodowego kadr konserwatorskich
- Na Politechnice Wrocławskiej (od 2011 roku siłami Fundacji w porozumieniu m.in. ze Świdnicką Radą Federacji Stowarzyszeń Naukowo - Technicznych NOT) prowadzenie Studium Archeologii Przemysłowej, od 1987 r. 4 edycje, ok. 65 absolwentów; 5 edycja od 2012
- organizacja sejmików konserwatorskich, konferencji, sympozjów, od 1993 r. ok. 25, w tym 10 międzynarodowych, m.in. „Zabytki techniki wodociągowej Polski”, „Mechanicy polscy w dziejach techniki”, Lotnictwo – stulecie przemiany”, „VII Krajowa Konferencja Muzealnictwa Morskiego i Rzecznego”
- od 2009 roku Fundacja prowadzi 3-miesięczne staże zawodowe dla studentów Uniwersytetu Technicznego Bordeaux I
w obszarach popularyzacji
- od 1998 r. publikacja serii wydawniczej „Zabytki przemysłu i techniki w Polsce”, dotychczas m.in. „Inżynieria wodna”, „Kanał Ostródzko-Elbląski”, „Dzieła techniki – dobra kultury”, „Górnictwo rud metali Gór Sowich”, „Odra czasu Nadbora” (2001), „Dziedzictwo morskie i rzeczne Polski”, w 2010 r. publikacja 4 książek, m.in. „Zabytek techniki. Interpretacja – ochrona - edukacja” (o ochronie zabytków przemysłu i techniki Dolnego Śląska).
- publikacja książek z zakresu dziejów techniki m.in. „Tajne wynalazki lotnicze Polaków. Rosja 1870-1917”, „Lotnictwo – stulecie przemiany”, „Inżynier aeronauta Witold Jarkowski – pionier lotnictwa” (2006), „Górnictwo w czasie, przestrzeni kulturze” (2007), „Mosty” wyd. 2 poszerzone, (2007); „Wrocławski Węzeł Wodny. Przewodnik turystyczny” (2008), „Leksykon Odrzański” (2008), „Statki parowe na polskich drogach śródlądowych”, T. I – bocznokołowce i tom II - statki tylnokołowe, łańcuchowe, tom III – statki śrubowe, 2010,
- organizacja wielu wystaw popularyzujących zabytki techniki, m.in. Elektrownie wodne Dolnego Śląska, Żegluga na Odrze – statki i ludzie (także w 4 muzeach brytyjskich i w dwu niemieckich, Igor Sikorsky – pionier lotnictwa, Zabytki techniki Gór Sowich (2005), w 2010 nowa edycja tejże wystawy na rolapach, Pomniki przemysłu/techniki Dzierżoniowa; w 2010 „Polskie Państwo Podziemne przeciw broniom V” (we współpracy z Muzeum Lotnictwa i Muzeum Armii Krajowej w Krakowie),
- od 1998 r. prowadzenie corocznego Ogólnopolskiego Konkursu „Kariery lotnicze Polaków”, do 2010 r. wpłynęło ok. 75 prac, w 2013 planowana jest publikacja 1 tomu z serii wydawniczej „Kariery lotnicze Polaków”
- od 2003 r. publikacja comiesięcznego biuletynu „Prosto z Pokładu” (także na stronie www. Fundacji) – dotychczas ponad 100 numerów,
- w 2007 r. organizacja międzynarodowego konkursu architektonicznego na ekspozycję reliktów najstarszego mostu żeliwnego (1896) na kontynencie europejskim w Łażanach na Strzegomce, w 2010 na nowy program użytkowy zabytkowego schronu amplifikatorni w Świdnicy, prowadzonego pod patronatem Prezydenta m. Świdnica Wojciecha Murdzka, z udziałem Telekomunikacji Polskiej SA i Świdnickiej Rady FSNT NOT.
- Od 2011 roku prowadzenie comiesięcznych seminariów Dolnośląskiej Akademii Lotniczej z udziałem czołowych historyków techniki lotniczej Polski i Europy.
W obszarze edukacji kulturalnej
- od 2005 - 2010 r. Fundacja pilotażowo prowadziła Letnią Szkołę Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego, adresowaną do młodzieży szkolnej, studentów i wszystkich zainteresowanych ochroną dziedzictwa przemysłowego. Obejmowała grupę ok. 20 Słuchaczy i ok. 2000 beneficjentów korzystających z imprez prowadzonych w ramach LSzODP (lekcje muzealne, warsztaty konserwatorskie, laboratoria obszarów cywilizacyjnych).
- tylko w roku 2010 lekcje muzealne prowadzone w Sowiogórskim Muzeum Techniki FOMT i na statkach Muzeum Odry FOMT objęły ok. 120 klas (m.in. szkoły Dzierżoniowa, Nowej Rudy, Świdnicy, Bielawy, Legnicy, Kłodzka, Wałbrzycha, Wrocławia), w roku 2011 około 7 tys. uczniów
- od 2003 r. Fundacja prowadzi coroczny Sowiogórski Festiwal Techniki. W 2011 odbył się dziewiąty. W jego trakcie proponowane są adresatom pokazy zabytków, filmów, prezentacji multimedialnych, rekreacyjne przejażdżki drezynami i zabytkowymi lokomotywami, udział w wystawach, koncerty muzyki młodzieżowej, zlot starych motocykli etc. Frekwencja sięga 3-4.000 osób, w zależności od warunków atmosferycznych (wrzesień, październik) nie spadając poniżej 2000,
- corocznie organizujemy imprezy z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa, Nocy Muzeów, Festiwali Nauki środowiska wrocławskiego, Dni Wrocławia i Dnia Odry, „urodzin” holownika parowego „Nadbor”.
Wolontariat
- Przy Fundacji działa Fanklub „Bractwo Mokrego Pokładu” promujący ochronę dziedzictwa Odrzańskiej Drogi Wodnej i wspierający Fundację w realizacji jej zadań statutowych oraz Międzywydziałowe Studenckie Koło Naukowe Politechniki Wrocławskiej „Ochrony zabytków techniki HP Nadbor”. Od 2001 r. członkowie MSKN (ok. 100) prowadzą na statkach prace remontowe i konserwacyjne, opracowują dokumentację, wykonują programy multimedialne – prezentacje zabytków techniki Polski, podobne działania prowadzą od 2003 r. w obiektach Sowiogórskiego Muzeum Techniki, które awansowało również do roli centrum oświatowego i warsztatowego Fundacji. Działalność Fanklubu i MSKN mają dla Fundacji zasadnicze znaczenie. Sprawiły, że wolontariat Fundacji przybrał formy zorganizowane, dzięki zaś szkoleniom realizowanym przez Fundację legitymuje się dzisiaj poważnymi kwalifikacjami technicznymi, co decyduje o jakości prac Fundacji i nie tylko na polu ochrony zabytków techniki (niektórzy z wolontariuszy znaleźli zatrudnienie w urzędach konserwatorów zabytków lub w muzeach). Z pomocą Fundacji wielu wolontariuszy nie tylko rozwija swoje zainteresowania ale też publikuje swoje studia z zakresu ochrony zabytków techniki i historii techniki, trzech odbywa corocznie staże (3-miesięczne) na Uniwersytecie Technicznym Bordeaux I, dwu zaś 1-miesięczne praktyki w Westfalskim Muzeum Przemysłu.