HISTORIA

Dźwig pływający zbudowany został w latach 1938-1939 w stoczni A. Riedel w Fürstenbergu nad Odrą. Po zakończeniu II wojny światowej wydobyto go z dna Odry na stopniu wodnym „Wróblin” – stąd nazwa jednostki. Wraz z innym statkami technicznymi – pogłębiarkami, szalandami, pontonami itp. przekazany został Rejonowi Dróg Wodnych we Wrocławiu, który później przekształcono w Zarząd Odrzańskiej Drogi Wodnej, a następnie Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej i Przedsię­biorstwo Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra-2”. Przez wiele lat eksploatowano go przy remontach odrzańskich stopni wodnych i mostów. Bezpośrednio po wojnie z wód Starej Odry dobywał zatopione jednostki. Szczególnie zasłużył się przy budowie stopnia wodnego Brzeg Dolny (1954 – 1958) – jazu, śluzy, elektrowni wodnej „Wały”. Wielokrotnie używano go w akcjach ratowniczych, jak tej na Rędzinie, gdy pod jazem zatonęła motorówka „Bystrzyca” z załogą. W latach 70. XX w. ratowano nawet sam dźwig, który spłynął na jaz rędziński. Czasami występował w roli pogłębiarki.

Dźwig pracował aż do 2001 r., również po upadku przedsiębiorstwa „Odra – 2”. 3 czerwca 2002 r. w wyniku wygranego przetargu, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki zakupiła dźwig pływający „Wróblin” od syndyka masy upadłościowej PBH „ODRA-2”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, już wcześniej się nim interesowała. Z jej inicjatywy w 1998 r. DP „Wróblin” objęto ochroną prawną – jako zabytek techniki.

OPIS TECHNICZNY

Jednostka nigdy nie posiadała własnego napędu. Pierwotnie była holowana i posiadała ster płytowy. Współcześnie, od połowy lat 60-tych XX w. przemieszczana jest za pomocą pchacza. Od 1939 r. pracowała nieprzerwanie do 19 marca 1954 roku, kiedy to pękły cylinder i blok silnika S-64 napędzającego agregat prądotwórczy, dostarczający energii elektrycznej silnikom napędowym dźwigu (obrotu i podnoszenia). „Wróblin” skierowano do stoczni Zacisze we Wrocławiu. Aż do roku 1958 rozważano wymianę agregatu na nowy, poczyniono nawet odpowiednie zamówienia, jednak ostatecznie z uwagi na brak dewiz remont ograniczono jedynie do użycia części zamiennych niedziałających podzespołów.

W tym samym roku zamierzano przebudowę urządzenia dźwigowego, głównie ramienia dźwigu z konstrukcji nitowanej na spawaną. Jednak odpowiedni projekt opracowano dopiero w lipcu 1967. Dokładna data zamontowania nowego wysięgnika nie jest dzisiaj możliwa do ustalenia, podobnie jak data demontażu urządzenia sterowego. Jednostka bowiem, posiadała pierwotnie ster płytowy, uruchamiany sterociągami ze sterówki na pokładzie śródokręcia. Z chwilą wycofania z ruchu holowników i zastąpienia ich pchaczami urządzenie sterowe było już zbędne i zdemontowano je, prawdopodobnie z przełomem lat 60/70. XX w.

Dźwig zasilany jest energią elektryczną prądu stałego 110 V, dostarczaną z własnego agregatu prądotwórczego o napędzie spalinowym. Współcześnie ma udźwig ograniczony do 8 ton, podnoszony jest z szybkością 9 m/min, wystarczającą dla prowadzenia robót budowlanych, prac remontowych jazów, śluz lub akcji ratowniczych.

Parametry techniczne: konstrukcja stalowa, nitowana z elementami spawanymi. Silnik spalinowy zasilany olejem napędowym, który umożliwia pracę agregatu prądotwórczego, który uruchamia elektryczne silniki dźwigu. Pod pokładami wciąż znajdują się sprawne:

agregat prądotwórczy Hansa, typ 420/8, nr 587557, 24 kW, 115 V, 210 A, 1500 obr./min., silnik Deuts na olej napędowy

wzbudnica Hansa, typ 407/8, nr 567558, 0, 85 kW, 7,3 A, 1500 obr./min.

Natomiast w obrotnicy dźwigu znajdują się:

1. silnik obrotu Siemens-Schuckert, typ 6992-4D, nr N 585503, 6,8 kW, 110 V, 80 A, rok. 1939,

2. silnik podnoszenia Siemens-Schuckert, typ G 1092-4D, nr N 585667, 9,8 kW, 110 V, 109 A, rok 1939.

WRÓBLIN” DZIŚ

Z pomocą studentów Politechniki Wrocławskiej odbudowano urządzenie dźwigowe, maszynownię i spalinowy agregat prądotwórczy. W 2003 r. dźwig pływający postawiono do dyspozycji Miejskiego Sztabu Antykryzysowego do działania na Wrocławskim Węźle Wodnym w sytuacjach awaryjnych i w akcjach ratowniczych. W sali wykładowej urządzonej w dawnych pomieszczeniach socjalnych załogi podjęto wykłady z historii techniki i archeologii przemysłowej dla studentów Politechniki Wrocławskiej, organizację wystaw, prelekcji, spotkań, w tym comiesięczne spotkania Bractwa Mokrego Pokładu – grupy emerytowanych pracowników i kapitanów żeglugi śródlądowej. Tutaj też prowadzony jest warsztat konserwatorski i wiele imprez kulturalnych, koncertów, warsztatów.

Dźwig pływający „Wróblin” jest jedynym dźwigiem tego typu na polskich wodach śródlądowych. Wyróżnia go konstrukcja kadłuba ściśle związana z urządzeniem dźwigowym, którego maszynownia i 11-metrowy żuraw może się przemieszczać w promieniu 360^o, z prędkością 4,3 m/min.