Ważniejsze zabytki techniki Dolnego Śląska:


BIELAWA


Bielawa

Wodociąg przemysłowy
Unikatowe rozwiązanie wodociągu przemysłowego, do dzisiaj utrzymujące ujęcie wody i centralną Stację Pomp ze studnią zbiorczą i maszynownią przepompowni I stopnia, z wciąż pracującymi, unikatowymi już pionowymi pompami systemu Weise Monski z 1909 r.

Zobacz więcej >>

BOLESŁAWIEC


Międzylesie

Most kolejowy
Jest to największy w Polsce most kamienny, który utrzymał oryginalny kształt z okresu jego budowy, w zakresie materiału, planu, bryły, elewacji

Zobacz więcej >>

BYSTRZYCA GÓRNA


Marie-Agnes

"Marie-Agnes" - kopalnia rud ołowia i srebra
To modelowe rozwiązanie kopalni rudnej Gór Sowich udostępnionej sztolnią, dające wgląd w charakter złoża i w sztukę prowadzenia robót górniczych, udostępniania i eksploatacji złoża, wentylacji i odwadniania wyrobisk, transportu podziemnego.

Zobacz więcej >>

GŁUSZYCA


Głuszyca

Kaskada siedmiu (8) stawów
To wyjątkowe dzieło powstało dla zaopatrzenia zakładów włókienniczych Głuszycy w wodę technologiczną, ale służyło też retencji i bezpieczeństwu powodziowemu osady, a nawet rekreacji, dając dzisiaj wgląd w sztukę gospodarki wodnej, budownictwa wodnego, kształtowania przestrzeni

Zobacz więcej >>

JEŻÓW SUDECKI


Jeżów


Lotniczą tradycję Jeżowa Sudeckiego dokumentują nie tylko dzieła budownictwa bezpośrednio związane czy to ze Szkołą Szybowcową czy też z zakładem szybowcowym. Wieś obfituje w obiekty, które również wpisały się na karty dziejów miejscowego lotnictwa i dopełniają je, odsyłając czy to ku wiejskim gospodom, przez pilotów chętnie odwiedzanym, czy ku lazaretowi lotnikom służącemu, bądź budynkowi przez wiele lat goszczącemu modelarzy lotniczych, miejscowym kościołom, celebrującym nabożeństwa w intencjach lotników, cmentarzom, miejscom spoczynku wielu pracowników zakładu szybowcowego i pilotów ze Szkołą Szybowcową związanym.

Zobacz więcej >>

KARPACZ


Karpacz

Zbiornik przeciwrumowiskowy
Zbiornik Karpacza, w km 16+700 km rz. Łomnicy, stanowi element szerokiego programu budowy zbiorników retencyjnych, chroniących Podsudecie przed katastrofalnymi powodziami, a przydano im również wielu innych ważnych zadań związanych m.in. z alimentacją w wodę odrzańskiego szlaku żeglugowego, energetyka wodną, potrzebami rolnictwa i przemysłu, rekreacją etc.

Zobacz więcej >>

KROSNOWICE


Krosnowice

Siłownie energetyczne
Tylko tutaj, obok starszej XIX-wiecznej siłowni wodnej, utrzymano kompletną, chociaż od 1976 wyłączoną z ruchu, energetyczną siłownię cieplną, której zespoły prądotwórcze zyskały w 1906 i w 1910 r. napęd z silników parowych.

Zobacz więcej >>

LEŚNA


Leśna

Elektrownia wodna
To najstarsza zawodowa elektrownia wodna na obszarze ziem polskich, której powstanie łączy się z imieniem prof. Otto Intze, twórcy systemu ochrony przeciwpowodziowej Podsudecia, który też przydał budowlom hydrotechnicznym zbiornika wodnego Leśna wyjątkowego kształtu.

Zobacz więcej >>

LUBACHÓW


Lubachów

Elektrownia wodna
Pracuje do dzisiaj w oparciu o oryginalne wyposażenie pochodzące z 1913 r. na stopniu wodnym rzeki Bystrzycy, 960 metrów przed elektrownią, w latach 1912-1917 spiętrzonej kamienno-betonową zaporą.

Zobacz więcej >>

ŁAŻANY


Łażany

Most w Łażanach koło Strzegomia
Powstał jako pierwszy most żelazny na kontynencie europejskim, zbudowany w 1796 na węglowym szlaku łączącym Wałbrzych z portem odrzańskim w Malczycach.

Zobacz więcej >>

MIĘDZYLESIE


Krab

 

Suchy zbiornik przeciwpowodziowy, 9,85 km potoku Wilczka
Suchy zbiornik przeciwpowodziowy, 9,85 km potoku Wilczka
To jeden z najstarszych suchych zbiorników przeciwpowodziowych Podsudecia, powstały w latach 1905-1908, utrzymujący oryginalną substancję masywnej zapory, kształt czaszy zbiornika wodnego, niecki wypadowej, upustów i przelewów.

Zobacz więcej >>

Międzylesie

Gazownia
Ten pomnik dziedzictwa przemysłowego kryje w sobie informację prowadzącą nie tylko w dzieje techniki i technologii produkcji gazu świetlnego, polityki technicznej państwa i samorządu miejskiego, energetyki i relacji człowieka ze środowiskiem przyrodniczym, także jakości i stylów życia miejscowej społeczności...

Zobacz więcej >>

NYSA


Międzylesie

Zbiornik wodny
To jeden z wielu zbiorników retencyjnych powstałych w XX stuleciu dla ochrony Podsudecia przed powodziami, zasilania rzeki Odry dla potrzeb żeglugowych, hydroenergetyki i rekreacji.

Zobacz więcej >>

OZIMEK


Międzylesie

Huta Małapanew
Zespół huty Małapanew, której rodowód sięga połowy XVIII wieku, znaczony jest procesem przemiany prowadzonej tutaj od XVIII do XX stulecia, procesem, który wykształcił wielki, zwarty zakład przemysłowy, znamienny architekturą właściwą realizowanym tu technologiom. Proces tej przemiany ujawnia związki architektury przemysłowej z techniką, z programami produkcyjnymi. Odczytywanie niesionej tutaj informacji ujawnia również relacje architektury przemysłowej i wdrażanych tutaj technologii z energetyką, tutaj czerpiącą z siły wód rzeki Małej Panwi. Mówi o budownictwie wodnym, ujęciach wody do kanałów energetycznych, derewacyjnych. Ujawnia także współzależności występujące na linii przemysł - polityka techniczna państwa, a nie tak częstym w Europie jest, że huta zawsze po kres XX stulecia pozostawała w rękach państwa pruskiego, niemieckiego, w końcu polskiego.

Zobacz więcej >>

PILCHOWICE


Elektrownia wodna I

Elektrownia wodna I
W swoim czasie pracowała przy najwyższej zaporze wodnej w Polsce, z początkiem XX stulecia budziła zainteresowanie świata, a to z uwagi na organizację placu budowy, na którym pod kierownictwem inż. Curta Bachmanna pracowali najwybitniejsi budowniczowie Austrii, Włoch i Niemiec, doświadczeni w prowadzeniu robót skalnych.

Zobacz więcej >>

PRZYŁĘK


Most drogowy

Most drogowy
Obok mostu na Bobrze w Szprotawie to pierwszy most wzniesiony na Dolnym Sląsku w technologii żelbetowej.

Zobacz więcej >>

ŚWIERADÓW ZDRÓJ


Czarci Młyn

Czarci Młyn
To charakterystyczny model wiejskiego młyna, który utrzymał kompletne ciągi technologiczne, maszyny i urządzenia młyńskie i nasiębierne koło wodne.

Zobacz więcej >>

ŚWIERADÓW ZDRÓJ


Czarci Młyn

Parowóz Tp4-217
To jeden z ostatnich, utrzymanych w Polsce parowozów serii Tp4, pochodzący z 1918 roku, od 2019 z inicjatywy Gminy Świeradów Zdrój eksponowany na odbudowanym przez nią zabytkowym dworcu kolejowym, w którym prezentowana jest m.in. imponująca makieta stacji kolejowych Pogórza Izerskiego.

Zobacz więcej >>

ŚWIERADÓW ZDRÓJ


Czarci Młyn

Wieża astronomiczna
Dawna wieża astronomicznej "Mon Plaisir" jest unikatowym obiektem, związanym z zainteresowaniami astronomią i kosmologią. Na Śląsku owocowały powstaniem kilkunastu amatorskich obserwatorów astronomicznych, wśród których jednym z pierwszych było obserwatorium urządzone w 1803/1804 przez właściciela ziemskiego Adolfa Traugotta von Gersdorf.

Zobacz więcej >>

WAŁBRZYCH


Szyb Irena

Szyb "Irena"
To modelowe rozwiązanie zabudowy powierzchni szybu materiałowo-wentylacyjnego kopalni węgla kamiennego, utrzymujące oryginalne budowle, budynki i znaczące elementy unikatowego wyposażenia, m.in. najstarszy w Europie elektryczny wyciąg kopalniany.

Zobacz więcej >>


Szyb "Teresa"
Pasją Jerzego Mazura, dealera samochodowego, kierowcy wyścigowego i rajdowego, stała się historia motoryzacji i górnictwa, których osiągnięcia i tradycje kultywuje w odbudowywanym, zabytkowym zespole szybu Teresa.

Zobacz więcej >>


Szyb "Wojciech"
Pmodelowe rozwiązanie basztowego nadszybia i wieży nadszybowej typu "Malakow". To jedna z pierwszych budowli tego typu w górnictwie europejskim.

Zobacz więcej >>

WROCŁAW


HP Nadbór

 

Holownik Parowy "Nadbór"
Jedyny w Polsce śródlądowy statek parowy zachowany w stanie bliskim pierwotnemu. Zbudowany 1948/49 w stoczniach holenderskich, był jednym z 13 holowników klasy "Światopełk" wykonanych w ramach polsko-holenderskiego traktatu handlowego z 1946.

Zobacz więcej >>

Krab

 

Pchacz "Krab"
Znamiennym dla statku objętym ochroną prawną jako dobro kultury narodowej i przesądzającym o jego walorach historyczno-technicznych jest podnoszona hydraulicznie sterówka, sterowanie ciągiem śruby obracanej o 360 stopni, silnik chłodzony powietrzem, ekologiczny, kompletne i sprawne wyposażenie pokładowe.

Zobacz więcej >>

Wodociągowa wieża ciśnień Na Grobli

 

Wodociągowa wieża ciśnień "Na Grobli"
Jest jednym z najbardziej monumentalnych dzieł techniki wodociągowej, jakie powstały w XIX w. w Europie. Wewnątrz utrzymano agregaty pompowo-parowe systemu Woolfa (zamontowane w maszynowni w 1879), a także turbinę parową z 1924 systemu Zoelly.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Port paliw płynnych, ul. Betonowa
Port paliw płynnych z wydzielonym basenem dla rozładunku barek stanowi oryginalne i charakterystyczne dla lat 20-tych XX w., rozwiązanie funkcjonalne i techniczne portu o przeznaczeniu specjalnym.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Nabrzeże stoczniowe Caro und Sohn
Nabrzeże, będące przykładem zwartej konstrukcji żelbetowej z początku XX w., stanowi jeden z rzadszych we Wrocławiu przykładów tego typu budownictwa

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Fabryka superforsatu
Dawna fabryka superfosfatu zachowała czytelny układ przestrzenny z lat 20-tych i 30-tych XX wieku, którego zasadniczą część, stanowi główny zespół magazynowo produkcyjny. Budynki kształtowane były w duchu modernizmu i funkcjonalizmu w surowej przemysłowej wersji eksponującej konstrukcję i materiał. Obydwa magazyny posiadają dobrze zachowane żelbetonowe konstrukcje szkieletowe oraz unikatowy w skali Wrocławia system transportu wewnętrznego w postaci wiszącej kolejki do przewozu surowca i superfosfatu.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Szczytnicki stopień wodny
Szczytnicki węzeł wodny ze względu na konstrukcję i zasadę działania jego budowli wodnych - śluzy i jazu reprezentuje wybitne walory techniczne końca XIX w., dokumentując przy tym i stan techniki budownictwa wodnego końca XX stulecia.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Nabrzeże przeładunkowe Carohof
Nabrzeże, będące przykładem całościowej konstrukcji żelbetowej nabrzeża przeładunkowego z początku XX w., stanowi jeden z rzadszych we Wrocławiu przykładów tego typu budownictwa.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Komputer analogowy Elwat 1M
Był pierwszą liczącą maszyną analogową zaprojektowaną i produkowaną seryjnie w Polsce. Charakteryzowała się prostym sposobem programowania, dużą szybkością i niską awaryjnością.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Kowale, Kwidzyńska 4, Dawny port paliw płynnych
Port paliw płynnych z wydzielonym basenem dla rozładunku barek stanowi oryginalne i charakterystyczne dla lat 20-tych XX w., rozwiązanie funkcjonalne i techniczne portu o przeznaczeniu specjalnym.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Port Popowice
Port Popowice był pierwszym nowoczesnym portem wrocławskim. Z uwagi na swą budowę hydrotechniczną był przykładem akwatorium portowego obejmującego przestrzeń basenu oraz otwartą przestrzeń drogi wodnej z nabrzeżem. Zdawało się, że utworzenie tutaj Wolnego Obszaru Celnego będzie szansą utrzymania jego infrastruktury. Upadek tej koncepcji otworzył drogę wprowadzenia na jego obszar zabudowy mieszkaniowej, kosztem materialnych dokumentów dziedzictwa cywilizacyjnego Odry.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Rybacka / dawna przeprawa promowa
To jedno z unikatowych miejsc Odry wrocławskiej, związane z dawną przeprawą promową.

Zobacz więcej >>

Przepompownia wody "Świątniki"

 

Przepompownia wody "Świątniki"
Ujęcie wody "Świątniki" (powierzchnia 1026 ha), o wydajności szacowanej na 8595 tys. m3 wybudowano w latach 1901-05 wg projektu inż. Thiem'a. W skład kompleksu wchodziły stawy infiltracyjne, studnie zbiorcze, przepompownia z maszynownią i pompami. Utrzymano tutaj bogatą kolekcję maszyn parowych z lat 1903-05

Zobacz więcej >>

Wieża ciśnień na Karłowicach

 

Wieża ciśnień na Karłowicach
Konstrukcja żelbetonowa o niezwykle ciekawej, nawiązującej do wzorców klasycznych bryle. Wieża ciśnień zaprojektowana we wrocławskiej firmie Lolal Eisenbeton została wzniesiona w latach 1914-15. Wchodziła pierwotnie w skład lokalnej sieci wodociągowej dzielnicy Karłowice. Z chwilą podłączenia w 1930 roku Karłowic do sieci miejskiej zaczęła pełnić rolę zbiornika końcowego sieci zasilanej przez Zakład Wodociągowy "Na Grobli".

Zobacz więcej >>

 

Wieża ciśnień przy ul. Wiśniowej
Niezwykle ciekawy architektonicznie obiekt został wzniesiony w latach 1903-04 w związku z rozpoczęciem na początku XXw. rozbudowy wrocławskiej sieci wodociągowej. Projektował ją znany wrocławski architekt - Karl Klimm (m.in. szkoły przy ulicy Prusa i Dawida oraz most Zwierzyniecki).

Zobacz więcej >>


Śródmiejski Węzeł Wodny
Jest to najstarszy element Wrocławskiego Węzła Wodnego, rozwijany od średniowiecza. Obejmuje odcinek od Szczytnik do rejonu Portu Miejskiego (obejmując m.in. dwa stopnie wodne). Unikatowy w skali Europy zespół zabytkowych śluz, jazów, młynów oraz dwóch elektrowni wodnych.

Zobacz więcej >>

 

Most Zwierzyniecki
Wzniesiony w latach 1895-97 w miejscu dawnego Mostu Ceglanego. Projektantem był wrocławski architekt Karl Klimm. Nietypowa ażurowa konstrukcja mostu układa się nad jezdnią jak stalowa sieć, nadając przeprawie charakter bliższy budowlom halowym, znanym ze światowych wystaw przemysłowych XIX stulecia.

Zobacz więcej >>

Most Tumski

Most Tumski
Bardzo ciekawa, dwuprzęsłowa konstrukcja stalowa. Współczesny Most Tumski wzniesiono w latach 1888-89 w miejsce dawnej przeprawy drewnianej. Charakterystyczną cechą konstrukcji jest oryginalny pas górny w formie ćwierćkół połączonych pośrodku mostu, a następnie spiętych na styku poprzecznym łukiem.

Zobacz więcej >>

 

Most Oławski
Niezwykle piękny most, wzniesiony w latach 1882-83 wg projektu Alexsandra Kaumanna. Bogactwo kostiumu architektonicznego i bryła nawiązująca formą do wspaniałych kamiennych mostów Paryża i Rzymu w połączeniu z otaczającą zielenią czynią budowlę jednym z najurokliwszych miejsc Wrocławia.

Zobacz więcej >>


Mosty Uniwersyteckie
Zespół dwóch żelaznych mostów wybudowanych w latach 1867-69 w miejscu dawnego Mostu Długiego. Nad przebiegiem prac czuwał Alexander Kaumann. Nowe żelazne mosty w linii prostej połączyły brzegi Odry wzdłuż osi biegnącej od bramy przejazdowej pod gmachem Uniwersytetu.

Zobacz więcej >>

Mosty Osobowickie

Mosty Osobowickie
Przeprawa projektu Alfreda von Scholtza (konstrukcja) i Karla Klimma (architektura) wzniesiona w latach 1895-97. Blisko dwustupięćdziesięcio metrowej długości konstrukcja łukowa oddziałuje na odbiorcę przede wszystkim swą masywnością i wyrównanym rytmem przęseł.

Zobacz więcej >>

Port Ujście Oławy

Port Miejski
Obok portów w Koźlu i szczecińskiej Łasztowni to największy port odrzański, znamienny modelowymi rozwiązaniami architektury, zwłaszcza magazynów portowych, i układu przestrzennego. Dokonano tutaj udanej recepcji doświadczeń budowy portów rzecznych Niemiec, m.in. Bremy nad Wezerą, a w budowę portu zaangażowani byli wybitni architekci przełomu XIX/XX wieku Richard Plüdemann i Karl Klimm.

Zobacz więcej >>

 

Port Ujście Oławy

Port "Ujście Oławy"
Dzisiaj to jedyny, od Raciborza po Szczecin, XIX-wieczny port odrzański, który utrzymał oryginalny kształt kanału wejściowego, basenu i skarpowych nabrzeży umacnianych kamieniem.

Zobacz więcej >>